Intervistë: 20 vite sistem pensional i reformuar – çfarë kemi arritur deri tani dhe çfarë na pret në të ardhmen?

Dy dekada pas zbatimit të reformës pensionale, Maqedonia e Veriut mund të krenohet me një sistem pensional të ndërtuar mbi baza të qëndrueshme, moderne dhe të qëndrueshme në afat të gjatë, i cili siguron stabilitet financiar edhe për brezat e ardhshëm. Ajo që filloi si një reformë e guximshme, sot është një model plotësisht i konsoliduar, me rregulla të qarta, kornizë të fortë rregullatore dhe shoqëri profesionale që menaxhojnë mjetet e qytetarëve në mënyrë transparente dhe të përgjegjshme.

Në këtë bisedë, m-r Marian Nikollovski, Anëtar i Bordit Drejtues të Shoqërisë Pensionale Triglav SHA Shkup dhe Kryetar i Asociacionit së Shoqërive për Menaxhimin e Fondeve Pensionale të Maqedonisë së Veriut, na afron me arritjet kyçe të 20 viteve të fundit, flet për stabilitetin dhe progresin e sistemit, si dhe për atë që pritet në dekadën e ardhshme – sfidat e reja, prioritetet kryesore dhe mundësitë që sjell e ardhmja e sigurimit pensional.

Këtë vit shënojmë një jubile të rëndësishëm që nga fillimi i reformës pensionale. Sipas jush, cilat janë ndryshimet më të rëndësishme pozitive në sistemin pensional gjatë këtyre 20 viteve?

Nga perspektiva e sotme, mendoj se arritja më e madhe është ndërtimi i një sistemi pensional me tre shtylla, të qëndrueshëm, transparent dhe të qëndrueshëm në afat të gjatë, i cili në masë të madhe është i harmonizuar me praktikat më të mira ndërkombëtare. Ajo që mund ta theksojmë me siguri, dhe që ka rëndësi të veçantë, është fakti se sot sigurimi pensional i financuar me kapital, i përfaqësuar nga shtylla e dytë dhe e tretë, gëzon besim të lartë nga qytetarët, ndërsa ndër vite ka marrë vazhdimisht vlerësime pozitive edhe nga organizata dhe institucione relevante ndërkombëtare.

Ndër rezultatet më të rëndësishme, mbi të cilat mund të ndërtohet një e ardhme edhe më e sigurt, do të veçoja:

• rritjen e vazhdueshme të mjeteve nën menaxhim, e cila kontribuon drejtpërdrejt në forcimin e stabilitetit dhe qëndrueshmërisë afatgjatë të kursimeve pensionale;
• një kornizë rregullatore të qëndrueshme dhe qartë të përcaktuar, që siguron standarde të larta transparence dhe mbrojtje të të drejtave të anëtarëve;
• progres të vazhdueshëm në profesionalizmin dhe qasjen eksperte të shoqërive pensionale dhe punonjësve të tyre; si dhe
• rritje të ndjeshme të besimit të publikut, që për mua përfaqëson një tregues kyç të pjekurisë së sistemit.

Sipas përfundimeve të konferencës, cilat janë sfidat kryesore me të cilat përballet industria sot – tek ne dhe në botë?

Sfida me të cilat përballemi janë në masë të madhe të ngjashme me ato në nivel global.

Në radhë të parë, ndryshimet demografike – plakja e popullsisë dhe zvogëlimi i pjesës aktive të fuqisë punëtore – të cilat ushtrojnë presion mbi të gjitha sistemet moderne pensionale.

Për më tepër, pasiguritë ekonomike dhe gjeopolitike krijojnë luhatje më të mëdha në tregjet financiare, gjë që kërkon menaxhim të kujdesshëm, të përgjegjshëm dhe të diversifikuar të mjeteve të fondeve pensionale.

Në vendin tonë, një sfidë e rëndësishme është edhe rritja e ndërgjegjësimit për kursimin pensional si element thelbësor i edukimit financiar gjithëpërfshirës dhe i kulturës së jetesës, në mënyrë që çdo i siguruar të kuptojë vlerën e akumulimit të vet dhe rëndësinë e fillimit të hershëm të pagesave shtesë të kontributeve, si dhe ndjekjen e rregullt të gjendjes dhe ndryshimeve në llogaritë e tij pensionale.

Njëkohësisht, digjitalizimi si dukuri bashkëkohore, nga njëra anë përfaqëson një mundësi të madhe për përmirësimin e shërbimeve, por nga ana tjetër kërkon investime të vazhdueshme në sigurinë e të dhënave dhe modernizimin e proceseve.

A mendoni se Asociacioni do të kontribuojë në stabilitet dhe qëndrueshmëri më të madhe të sistemit në të ardhmen?

Asociacioni përfaqëson një trup profesional, të formuar nga tre shoqëritë pensionale që menaxhojnë fonde pensionale të detyrueshme dhe vullnetare, me qëllim sigurimin e koordinimit më të mirë, paraqitjes së përbashkët më të fortë dhe nivelit më të lartë të cilësisë së legjislacionit dhe standardeve profesionale në kuadër të sigurimit pensional të financuar me kapital.

Prandaj, kontributi i saj pritet të jetë i dukshëm në disa aspekte:

• koordinim më i mirë dhe shkëmbim përvojash ndërmjet shoqërive, që kontribuon në cilësi më të lartë të menaxhimit të mjeteve;
• pjesëmarrje aktive në përmirësimin e rregullativës, përmes dialogut konstruktiv me rregullatorët dhe propozimit të zgjidhjeve me përfitime afatgjata;
• rritje të transparencës dhe mbrojtjes së anëtarëve, si parakusht kyç për një sistem të qëndrueshëm;
• ngritje të ndërgjegjësimit publik dhe edukimit, me theks në rëndësinë e akumulimit pensional dhe planifikimit financiar afatgjatë.

Në këtë mënyrë, Asociacioni do të luajë një rol të rëndësishëm aktiv, por edhe mbikëqyrës, në zhvillimin dhe forcimin e mëtejshëm të sistemit.

A planifikohen risi në drejtim të përmirësimit të shërbimeve të shoqërive pensionale?

Po, sigurisht. Mund të them lirshëm se tashmë po punohet aktivisht në disa iniciativa të fokusuara në përmirësimin e përvojës së përdoruesve dhe aksesit në shërbime, si dhe në propozime për ndryshime në rregullativën ligjore dhe nënligjore, me synim përmirësimin e mëtejshëm dhe ndjekjen e trendeve bashkëkohore – gjithmonë me qëllim sigurimin e ditëve më të sigurta pensionale për çdo përfitues të ardhshëm.

Ndër aktivitetet që po zbatohen aktualisht do të veçoja:

• digjitalizimin e mëtejshëm, për akses më të shpejtë, më të lehtë dhe më të sigurt në të gjitha informacionet relevante;
• forcimin e edukimit, përmes programeve të dedikuara për të rinjtë dhe për personat e sapopunësuar që sapo hyjnë në sistemin e sigurimit shoqëror;
• përmirësimin e transparencës, përmes raporteve më koncize, vizualisht të kuptueshme dhe përmbajtësisht të qarta mbi kthimet dhe gjendjen e llogarive pensionale;
• zhvillimin e mjeteve për planifikim pensional, që do t’u mundësojnë qytetarëve planifikim më të lehtë dhe racional, llogaritjen e pensionit të pritshëm dhe përgatitjen në kohë për të ardhmen.
• Qëllimi i këtyre iniciativave është krijimi i një sistemi pensional edhe më të aksesueshëm, miqësor dhe të orientuar drejt nevojave të anëtarëve të fondeve pensionale.

Si e shihni rolin e bashkëpunimit ndërkombëtar dhe shkëmbimit të përvojave në përmirësimin e sistemit pensional vendas?

Bashkëpunimi ndërkombëtar është thelbësor, sepse na mundëson të ndjekim praktikat më të mira, të identifikojmë në kohë trendet dhe të zbatojmë zgjidhje që tashmë janë dëshmuar si të suksesshme në sisteme të tjera pensionale jashtë vendit tonë.

Përmes pjesëmarrjes aktive në konferenca ndërkombëtare dhe bashkëpunimit me Asociacionin dhe grupe pune të tjera, kemi mundësi të shkëmbejmë njohuri me vende që kanë përvojë shumëvjeçare në sigurimin pensional të financuar me kapital. Ky lloj bashkëpunimi na ndihmon në disa aspekte, ndër të cilat do të veçoja:

• identifikimin në kohë të rreziqeve të reja potenciale;
• vendosjen e standardeve moderne dhe efikase;
• përmirësimin e rregullativës dhe praktikave të menaxhimit;
• sigurimin e mbrojtjes dhe sigurisë më të madhe për anëtarët.

Në fund, në këtë kontekst do ta përmbyllja me përfundimin vijues:
“Misioni ynë është i qartë: të japim kontributin tonë në ndërtimin dhe mirëmbajtjen e një sistemi pensional më efikas, më të qëndrueshëm dhe të rregulluar në mënyrë moderne, që do të përfaqësojë vlerë të shtuar në cilësinë e jetës, si për brezat e sotëm ashtu edhe për ata të ardhshëm.”