Zhvillimi i sistemit pensional përmes bashkëpunimit dhe përvojës

Këtë vit bëhen dy dekada që kur Maqedonia vendosi një sistem pensional të financuar me kapital. Pyetjes nëse reformat e sistemit pensional janë zbatuar me sukses i përgjigjet fakti se fondet pensionale vendore kanë fituar çmime evropiane – në konkurrencë me sisteme pensionale që ekzistojnë prej më shumë se një shekulli. Megjithatë, njëkohësisht duhet të jemi të vetëdijshëm se zhvillimi i sistemit pensional nënkupton monitorim të vazhdueshëm të gjendjeve dhe postulateve mbi të cilat ai bazohet, të cilat duhet të pasqyrohen edhe në kornizën rregullatore, përmes së cilës rritet siguria e anëtarëve dhe përmirësohet efikasiteti i menaxhimit të mjeteve.

Shoqëritë pensionale punojnë aktivisht në përmirësimin e bashkëpunimit dhe shkëmbimin e përvojave me vendet që kanë sisteme pensionale të financuara me kapital më të zhvilluara, me qëllim që të mësojmë nga zgjidhje sistemike të provuara dhe të dëshmuara, si nga përvojat pozitive ashtu edhe nga ato negative.

Në një bisedë me Snezhana Stankoviq, Kryetare e Bordit Drejtues të Shoqëria pensionale Sava SHA Shkup, mësojmë më shumë se si bashkëpunimi dhe inovacionet mund ta forcojnë sistemin pensional, si dhe për disa çështje të tjera të rëndësishme, si: pse futja e multifondeve nuk është thjesht një detaj teknik, por çështje e trajtimit të drejtë të brezave të ndryshëm; si ndryshimet demografike e bëjnë planifikimin pensional një domosdoshmëri; si dhe pse theksohet nevoja për edukim financiar më të madh dhe rritje të besimit të qytetarëve dhe anëtarëve të sistemit pensional, në çka ndikim të drejtpërdrejtë ka transparenca në punën e shoqërive pensionale.

Cilat janë reformat kryesore rregullatore që shoqëritë pensionale aktualisht i iniciojnë ose i mbështesin?

Shoqëritë pensionale, secila veçmas por edhe si pjesë e Shoqatës së sapoformuar, mbështesin zhvillimin e një kornize rregullatore që rrit sigurinë e anëtarëve dhe përmirëson efikasitetin e menaxhimit të mjeteve. Para së gjithash, angazhohemi për zgjerimin e mundësive të investimit, siç është futja e multifondeve, përfshirja e më shumë klasave të aseteve dhe instrumenteve alternative që sigurojnë diversifikim më të mirë, stabilitet dhe një raport më të favorshëm rrezik–kthim. Sistemi gjithmonë mund të përmirësohet, veçanërisht në zbatimin e rregullave bashkëkohore për menaxhimin e rrezikut, transparencën dhe raportimin, pasi këto ndikojnë drejtpërdrejt në besimin e qytetarëve.

Një iniciativë e rëndësishme është edhe digjitalizimi i procedurave, me qëllim uljen e kostove dhe përpunimin më të shpejtë të të dhënave, si dhe përmirësimin e proceseve për mbrojtjen e të dhënave personale. Mbështetja e shoqërive pensionale për reformat rregullatore synon krijimin e një sistemi pensional më efikas dhe modern, i cili do të sigurojë stabilitet afatgjatë të fondeve pensionale, përkatësisht siguri më të lartë financiare për pensionistët e ardhshëm.

Përshtatja me standardet evropiane shpesh konsiderohet si masë e progresit. Sa afër janë praktikat rregullatore vendore me standardet e Bashkimit Evropian?

Sistemi pensional në Maqedoni ndjek praktikën dhe standardet evropiane që nga vendosja e reformës, veçanërisht në aspektin e transparencës, raportimit dhe mbrojtjes së anëtarëve. Praktikat e menaxhimit të mjeteve pensionale bazohen në parimet e Direktivës IORP II, e cila vendos kërkesa të larta për menaxhimin e rrezikut, qeverisjen korporative dhe përgjegjësinë profesionale. Megjithatë, edhe pse korniza bazë tashmë është vendosur, mbeten fusha për përmirësim dhe avancim, pasi ky proces kërkon monitorim të vazhdueshëm të sfidave dhe praktikave të mira, si dhe integrimin e tyre në kornizën rregullatore.

Sfida jonë e vazhdueshme është edhe digjitalizimi i mëtejshëm i dokumenteve dhe proceseve, gjë që rrit si efikasitetin ashtu edhe transparencën e sistemit në tërësi. Sistemi ynë pensional është i njohur dhe konkurrues me sisteme që ekzistojnë prej më shumë se 100 vitesh, gjë që dëshmohet edhe nga çmimet ndërkombëtare që shoqëritë pensionale maqedonase kanë fituar vitet e fundit nga organizata të njohura të specializuara në industrinë e investimeve pensionale dhe menaxhimit të fondeve pensionale, siç është IPE (Investment & Pensions Europe).

Si kontribuon shoqëria juaj në profesionalizimin dhe ruajtjen e standardeve të larta etike në punë dhe cili është inovacioni i fundit i implementuar?

Shoqëritë i ndjekin rreptësisht rregullat për transparencë, publikim informacioni dhe menaxhim të përgjegjshëm, ndërsa kodet etike janë pjesë e detyrueshme e funksionimit të tyre. Vëmendje e veçantë i kushtohet parandalimit të konfliktit të interesit, mbrojtjes së të dhënave personale dhe trajtimit të drejtë të të gjithë anëtarëve. Ky qasje krijon stabilitet, besim dhe kulturë profesionale, të domosdoshme për ruajtjen e një sistemi pensional të shëndetshëm dhe mbrojtjen afatgjatë të mjeteve të qytetarëve. Besimi ndërtohet dhe ruhet vetëm përmes punës transparente, ku shoqëritë pensionale ndjekin si detyrimet ligjore ashtu edhe praktikat evropiane.

Së fundmi, shoqëria zbaton një projekt që, në përputhje me trendet moderne, promovon një qasje të personalizuar me rekomandime të drejtpërdrejta, të qarta dhe të kuptueshme, duke u ofruar anëtarëve siguri më të madhe se mjetet e tyre personale menaxhohen në mënyrën më të mirë të mundshme. Kjo ndërton besimin në sistemin pensional. Në këtë drejtim, të gjitha shoqëritë pensionale po dizajnojnë modelet e tyre të komunikimit me anëtarët dhe qytetarët e tjerë, duke synuar rritjen e nivelit të edukimit financiar.

Konferenca që organizuat së fundmi bashkoi zërat më relevantë të industrisë. A dolën ide ose propozime të reja për përmirësime shtesë rregullatore nga diskutimet?

Duke ndjekur gjendjen në vend, por edhe duke pasur mundësi të shohim dhe dëgjojmë praktikat ndërkombëtare, u veçuan disa mundësi prioritare për përmirësime të ardhshme. Njëra prej tyre është futja e fleksibilitetit më të madh në kufizimet investuese, gjë që do të mundësonte mbrojtje më të mirë nga turbulencat e tregjeve globale, si dhe zgjerimin e gamës së produkteve financiare dhe jofinanciare në të cilat mund të investohen mjetet e fondeve. U theksua gjithashtu nevoja për edukim financiar më të madh, veçanërisht te popullata e re, e cila ende nuk ka informacion të mjaftueshëm për përfitimet e kursimit pensional.

Përmes konferencës patëm mundësi të shkëmbejmë praktika pozitive, por edhe negative, përmes të cilave mund të shmangim gabime dhe të kursejmë kohë duke ndjekur përvojat e vendeve me sisteme pensionale më të zhvilluara.

Është e rëndësishme të pranohet se sistemi pensional nënkupton monitorim të vazhdueshëm të gjendjeve dhe përshtatje me to, prandaj shkëmbimi dhe ndjekja e përvojave ndërkombëtare janë të domosdoshme. Megjithatë, pjesëmarrja në Konferencë e të gjitha palëve të interesuara flet për rëndësinë e temës. Mbetet që të gjithë ne të punojmë si në ndjekjen, ashtu edhe në zbatimin më efikas të praktikave të mira.

Bashkëpunimi është kyç për ndryshime sistemike. Si realizohet bashkëpunimi me rregullatorët, hartuesit e politikave dhe institucionet e tjera për arritjen e qëllimeve të përbashkëta?

Sistemi aktual pensional, me tre shtylla dhe i financuar me kapital, është relativisht i ri në vendin tonë, por monitorimi i vazhdueshëm i gjendjeve është i domosdoshëm edhe për sistemet pensionale shumë të zhvilluara. Parimet demografike mbi të cilat bazohet qëndrueshmëria e sistemit pensional janë kategori të ndryshueshme dhe supozimet e dhëna po realizohen me ritëm të shpejtë, gjë që kërkon përcjellje të vazhdueshme dhe përshtatje të sistemit.

Bashkëpunimi ndërmjet shoqërive pensionale, MAPAS-it, ministrive dhe institucioneve të tjera është i strukturuar përmes grupeve të punës, konsultimeve dhe analizave profesionale. Për fat të keq, shoqëritë pensionale nuk janë të përfshira drejtpërdrejt në grupet e punës, por bashkëpunimi me rregullatorin është i vazhdueshëm. Përmes MAPAS-it na jepet mundësia të paraqesim komente dhe propozime për ndryshimet e propozuara.

Bashkëpunimi i vazhdueshëm mundëson identifikimin në kohë të sfidave, propozimin e zgjidhjeve reale dhe të zbatueshme dhe krijimin e rregullativës që i përgjigjet nevojave të sistemit. Për më tepër, shkëmbimi i përvojave me organizata akademike dhe ndërkombëtare siguron praktikat më të mira dhe standarde bashkëkohore. Vetëm përmes koordinimit të përbashkët të të gjitha palëve të interesuara dhe ndjekjes së trendeve, sistemi pensional do të jetë i qëndrueshëm dhe më i përgatitur për sfidat e ardhshme.

Cilat janë prioritetet tuaja për forcimin e sistemit pensional në vitet e ardhshme?

Prioritetet tona janë rritja e efikasitetit investues, e cila mund të arrihet përmes zgjerimit të kornizës së investimeve me qëllim kthime më të mira dhe stabilitet më të madh të fondeve, si dhe futja e multifondeve përmes mundësimit të portofolëve me nivele të ndryshme rreziku, në varësi të moshës së anëtarëve. Më tej, mbetet sfidë rritja e shkrim-leximit financiar përmes programeve të ndryshme edukative për popullatën, veçanërisht për të rinjtë, me qëllim që të kuptojnë domosdoshmërinë e kursimit pensional në shtyllën e dytë dhe të tretë. Me zhvillimin e mëtejshëm të transformimit digjital, do të sigurojmë përmirësim të efikasitetit, transparencës dhe shërbimeve për anëtarët.

Në kombinim me harmonizimin me direktivat e BE-së, këto prioritete do të krijojnë një sistem pensional modern dhe të qëndrueshëm.

Mbikëqyrës i sigurimit pensional me financim kapital është Agjensioni për mbikëqyrjen e finansimit kapital të sigurimit pensional (MAPAS) www.mapas.mk tel. 02/32 24 229