Autor: Enes Karakash

Përgjigje ndaj pyetjeve më të shpeshta rreth pensioneve

Iu përgjigjemi pyetjeve më të shpeshta që kemi marrë përmes formularit tonë digjital “Bëj pyetje për shoqëritë pensionale”. Pavarësisht nëse bëhet fjalë për verifikimin e mjeteve të kursyera, zgjedhjen e një shoqërie pensionale apo kuptimin e përparësive të shtyllave të ndryshme pensionale, besojmë se këto përgjigje do t’ju ndihmojnë të merrni vendimet më të mira për të ardhmen tuaj.

Si mund të kontrolloj sa mjete kam kursyer deri tani për pension?
Verifikimin e mjeteve tuaja të kursyera deri tani mund ta bëni duke kontaktuar shoqërinë pensionale që menaxhon fondin pensional në të cilin jeni anëtar. Gjithashtu, mund të kërkoni qasje digjitale në llogarinë tuaj pensionale për të pasur informacion në çdo kohë.

• Triglav Shoqëria Pensionale SHA Shkup
• Sava Shoqëria Pensionale SHA Shkup
• KB Shoqëria e Parë Pensionale SHA Shkup

Si mund të bëhet një kalkulim i thjeshtë për pensionet?
Një nga pyetjet më të shpeshta lidhet me mënyrën se si mund të bëni një kalkulim të pensionit tuaj. Për shembull: Nëse depozitoj 30,000 denarë në muaj për 15 vite, sa pension do të marr? Përgjigjja është se një projeksion më të saktë për kalkulimin e pensionit nga sigurimi pensional i financuar me kapital mund ta merrni duke kontaktuar shoqërinë pensionale në të cilin jeni anëtar/e ose dëshironi të bëheni.

Si mund të zgjedh shoqërinë pensionale që do të menaxhojë pensionin tim?
Pas punësimit të parë, FSPI ju cakton përkohësisht në mënyrë rastësore në njërën nga tre shoqëritë pensionale. Nëse nuk ju pëlqen caktimi i bërë, brenda 90 ditëve keni të drejtë të lidhni marrëveshje me shoqërinë pensionale që dëshironi të menaxhojë mjetet tuaja. Gjatë zgjedhjes së shoqërisë pensionale, këshillohet të kontaktoni të gjitha shoqëritë, të njiheni me shërbimet që ofrojnë, me ekipin që menaxhon mjetet tuaja dhe me historikun e shoqërisë.

Kur dhe si mund të shfrytëzohen mjetet e paguara në shtyllën e dytë pensionale?
Të gjitha detajet për shtyllën e dytë pensionale, përfshirë kushtet për shfrytëzimin e mjeteve të kursyera, mund t’i gjeni në këtë lidhje.

Çfarë përparësish ofron shtylla e tretë krahasuar me kursimet në bankë, depozitë apo sigurim jetësor?
Fondi pensional vullnetar është një lloj i veçantë produkti financiar dhe ndryshon nga depozitat bankare apo sigurimi jetësor. Sigurimi pensional vullnetar i financuar me kapital ka për qëllim kryesor plotësimin e pensionit nga shtylla e parë dhe e dytë. Mjetet në shtyllën e tretë investohen në periudhë afatgjatë për të arritur një kapitalizim më të lartë të shumës së ndarë nga anëtari.

A do të harmonizohen pensionet për ata që do të dalin në pension pas marsit 2025?
Pjesa e pensionit që lidhet me shtyllën e parë harmonizohet sipas të gjitha rregullave ligjore për harmonizim. Për ata që do të dalin në pension pas datës së harmonizimit në mars 2025, harmonizimi i parë do të bëhet në datën e ardhshme të harmonizimit, pra nuk do të përfitojnë harmonizimin në mars 2025.

*Pjesë nga LIGJI PËR NDRYSHIMIN DHE PLOTËSIMIN E LIGJIT PËR SIGURIMIN PENSIONAL DHE INVALIDOR, Neni 18, paragrafi 3 (Gazeta Zyrtare e RMV, nr. 193, datë 18.9.2024): “Më 1 mars 2025 të gjitha llojet e pensioneve të realizuara sipas këtij ligji deri më 28 shkurt 2025 do të rriten me 2,500 denarë.”   

Për të siguruar mirëqenien financiare në afat të gjatë, ne duhet të mendojmë për kursimet tona nga sot, dhe shtylla e tretë pensionale ofron pikërisht këtë – mundësinë për të marrë më shumë kontroll mbi financat e ardhshme.

Ç’është shtylla e tretë pensionale?

Shtylla e tretë është pjesë e sistemit të pensioneve vullnetare në Maqedoninë e Veriut, e dedikuar për ata që dëshirojnë të plotësojnë kursimet e tyre pensionale përtej shtyllës së parë dhe të dytë. Ndryshe nga shtylla e dytë që është e detyrueshme, pjesëmarrja në shtyllën e tretë varet tërësisht nga ju. Ideja kryesore është e thjeshtë: ju ose punëdhënësi juaj (duke organizuar një skemë pensionesh profesionale) mund të bëni kontribute vullnetare në një llogari private pensioni, nga e cila fondet e investuara më pas investohen për të rritur kursimet tuaja me kalimin e kohës.

Çdo person nga mosha 15 deri në 70 vjeç mund të anëtarësohet në një fond pensioni vullnetar. Këtu përfshihen studentët, të vetëpunësuarit dhe madje edhe të papunët. Në fakt, nëse doni të filloni të ndërtoni kursime për vitet tuaja të mëvonshme, shtylla e tretë ju jep këtë fleksibilitet.

Pse është e dobishme t’i bashkoheni shtyllës së tretë?

Përfitimi primar i shtyllës së tretë pensionale është fleksibiliteti. Nuk ju kërkohet të bëni pagesa të rregullta. Mund të depozitoni sa të doni, sa herë që ju përshtatet. Kjo është veçanërisht e dobishme për ata që kanë të ardhura të luhatshme nga puna e pavarur, ose ata që duan të plotësojnë kursimet e tyre të detyrueshme pensionale pa u përkushtuar ndaj shumave ose orareve specifike të pagesave.

Për më tepër, shtylla e tretë ofron një kontroll të madh të investimeve. Mjetet që vendosni në fondin tuaj të pensionit vullnetar menaxhohen në mënyrë aktive nga kompanitë e pensioneve, me fokus në arritjen e rritjes afatgjatë. Fondet zakonisht investohen në opsione të sigurta si obligacionet e qeverisë, obligacionet e korporatave dhe depozitat bankare, të cilat ofrojnë stabilitet dhe kthime me kalimin e kohës.

Si mund t’i qaseni mjeteve tuaja?

Një nga karakteristikat më tërheqëse të shtyllës së tretë prensionale është fleksibiliteti në mënyrën se si mund të përdorni kursimet tuaja. Ju mund të filloni tërheqjen e fondeve 10 vjet përpara moshës së pensionit, që do të thotë në 52 për gratë dhe 54 për burrat. Kur vjen koha për të tërhequr kursimet tuaja, keni disa opcione:

• Tërheqjet e programuara: Kjo ju lejon të tërheqni mjetet tuaja në shuma më të vogla, duke shpërndarë pensionin tuaj me kalimin e kohës.
• Anuitetet: Mund të zgjidhni anuitetet e përjetshme, të cilat ju garantojnë të ardhura të rregullta deri në fund të jetës.
• Pagesat e njëhershme ose të shumëfishta: Nëse dëshironi t’iu qaseni kursimeve tuaja në një ose disa shuma më të mëdha, e keni lirinë për ta bërë këtë.
• Ose kombinim të alternativave të mëparshme.

Për më tepër, mjetet tuaja në shtyllën e tretë janë të trashëgueshme. Nëse ju ndodh diçka, paratë që keni kursyer do të shkojnë për të më të afërmit tuaj. Dhe nëse bëheni të paaftë përpara daljes në pension, do të keni mundësi t’I qaseni mjetevetuaja më shpejt, duke siguruar një rrjedhë tjetër të rëndësishme të të ardhurave.

Pse është e rëndësishme shtylla e tretë për të rinjtë?

Për shumë të rinj, fleksibiliteti është kyç. Shtylla e tretë ju jep mundësinë për të kursyer për më shumë mjete në ditët e pensionit, për pension të parakohshëm ose për të lënë një trashëgimi për familjen tuaj.

Edhepse pensioni mund të duket i largët, sa më gjatë të kurseni, aq më shumë mund të rriten investimet tuaja. Duke dhënë kontribute të vogla në shtyllën e tretë në fillim të karrierës suaj, do t’i jepni parave tuaja kohë për të punuar për ju. Mendoni për atë si një plan kursimi fleksibël dhe afatgjatë, të cilin mund ta përshtatni sipas nevojave tuaja, duke ju ndihmuar të krijoni siguri financiare që plotëson pensionet e detyrueshme në të cilat veçse po kontribuoni.

Me shtyllën e tretë të pensioneve, e ardhmja është vërtet në duart tuaja. Filloni të kurseni tani dhe shijoni lirinë e cila vijon me stabilitetin financiar.

Nëse jeni në fillim të karrierës suaj, pensioni mund të duket si një koncept i largët. Por e vërteta është se sistemi pensional maqedonas kërkon që ju të merrni vendimet e para për pensionin tuaj të ardhshëm që nga punësimi juaj të parë. Koha e daljes në pension do të vijë shumë më shpejt se sa mendoni, dhe atëherë do të jetë shumë e rëndësishme për ju se sa pension do të keni në dispozicion. Kjo është arsyeja pse ju duhet të edukoheni për sistemin tonë pensional dhe të filloni të merrni vendime të informuara.

Në Maqedoninë e Veriut, sistemi i pensioneve është i strukturuar në tre shtylla, ku shtylla e dytë është një sistem i detyrueshëm i krijuar posaçërisht për të siguruar kursimet tuaja personale në pension.

Ç’është shtylla e dytë pensionale?

Shtylla e dytë pensionale është pjesë e sistemit të detyrueshëm pensional, respektivisht sigurimi i detyrueshëm pensional i financuar nga kapitali. Ajo futet si plotësuese e shtyllës së parë, e cila funksionon mbi bazën e solidaritetit të gjeneratave. Shtylla e parë mbështetet në modelin “Pay-As-You-Go”, që do të thotë se punëtorët e sotëm kontribuojnë për financimin e pensioneve të pensionistëve aktualë. Kjo funksionon mirë kur ka punësim të plotë, por me një popullsi në plakje dhe dinamikë ekonomike në ndryshim, shtylla e dytë është një komponent i rëndësishëm në garantimin e sigurisë financiare për të ardhmen tuaj dhe të ardhmen e të gjithë sistemit pensional.

Nga aty, të gjithë ata që janë punësuar për herë të parë nga data 01.01.2019, nën moshën 40 vjeç, janë anëtarë të detyrueshëm në shtyllën e dytë pensionale. Një pjesë e kontributeve tuaja pensionale, përkatësisht 6% e pagës suaj bruto, drejtohet automatikisht në llogarinë tuaj personale individuale në një fond pensioni privat sipas zgjedhjes suaj. Fillimisht do të ndaheni në një nga shoqëritë pensionale në mënyrë të rastësishme. Brenda tre muajve nga punësimi juaj, ju keni lirinë të zgjidhni kompaninë pensionale që do të menaxhojë mjetet tuaja.

Si funksionon shtylla e dytë?

Kontributet në llogarinë tuaj të shtyllës së dytë pensional investohen në mënyrë aktive nga kompanitë profesionale pensionale në instrumente të ndryshme financiare siç janë obligacionet e qeverisë, obligacionet korporative ose fondet e investimeve me rrezik të ulët. Qëllimi është që kursimet tuaja të rriten me kalimin e kohës, në mënyrë që kur të dilni në pension, fondet e grumbulluara së bashku me kthimet nga këto investime të mund të sigurojnë një burim të qëndrueshëm të ardhurash.

E thënë thjesht, kursimet tuaja në shtyllën e dytë janë pronë juaj personale. Kjo është ndryshe nga shtylla e parë, ku kontributet grumbullohen për të mbështetur të gjithë pensionistët. Paratë e kursyera në llogarinë tuaj të shtyllës së dytë janë ekskluzivisht për ju dhe kthimet nga këto investime do të përcaktojnë masën e pensionit që do të merrni kur të dilni në pension.

Çfarë ndodh kur dilni në pension?

Kur e plotësoni moshën e daljes në pension (64 për burrat dhe 62 për gratë) dhe keni të paktën 15 vite përvojë pune, ju keni të drejtën e pensionit të pleqërisë dhe filloni të merrni përfitime pensionale nga shtylla e parë dhe e dytë. Kontributet në llogarinë tuaj të shtyllës së dytë do të kombinohen me pensionin tuaj shtetëror të shtyllës së parë, duke siguruar një bazë më të fortë financiare për vitet tuaja të pensionit.

Gjatë pensionimit, ju keni mundësinë të vendosni se si dëshironi të përdorni mjetet tuaja të akumuluara nga shtylla e dytë:

• Tërheqjet e programuara: Ata ju lejojnë të tërhiqni rregullisht një shumë të caktuar të kursimeve tuaja të pensionit përjetësisht sipas matematikës aktuariale dhe jetëgjatësisë, duke ju dhënë më shumë fleksibilitet në menaxhimin e parave tuaja.
• Tërheqjet e programuara të përkohshme të kombinuara me një anuitet të shtyrë përjetësisht: Ky opcion ju lejon që fillimisht të merrni pagesa të qëndrueshme nga kompania juaj pensionale, e ndjekur nga një të ardhur të garantuar gjatë gjithë jetës më vonë nga një institucion i autorizuar pagues i anuiteteve.
• Blerja e anuitetit momental të përjetshëm: Ky opcion ofron një rrjedhë të besueshme të të ardhurave gjatë gjithë jetës.

Është e rëndësishme të theksohet se nuk do të keni qasje deri tek paratë në llogarinë tuaj të shtyllës së dytë derisa të dilni në pension, por kjo ofron një shtresë shtesë të vlefshme sigurie për të plotësuar pensionin tuaj të shtyllës së parë.

Pse është e rëndësishme për ju shtylla e dytë?

Paratë në shtyllën e dytë janë pronë juaj personale e cila nuk mund t’i nënshtrohet përmbarimit. Fondet grumbullohen në të për të gjithë jetën tuaj të punës dhe do të rriten sipas politikave të tyre të investimit të kompanisë suaj pensionale. Këto fonde janë të trashëgueshme dhe do të rriten me kalimin e kohës në një shumë që duhet t’ju lejojë ditë qeta pensionale.

Për këtë arsye, çdo vendim që merrni për vendin ku jeni anëtar, kur kaloni anëtarësimin nga një fond i detyrueshëm në tjetrin, se cilin modelitet pensional do ta zgjidhni, ta bëni gjithmonë plotësisht të informuar dhe në kontakt vetëm me agjentët e licencuar të shoqërive pensionale.

RREGULLAT E KONKURSIT TË VIZATIMIT PËR FËMIJË NË PENZIJA.MK – “Mbro paratë e tua, siguro të ardhmen tënde”

Agjencia për Mbikëqyrje të Financimit Kapital të Sigurimit Pensional – MAPAS, vazhdon në kontinuitet me aktivitetet e saja edukative për të rinjtë dhe gjatë muajit mars dhe Javës Globale të Parasë 2024, në bashkëpunim me shoqatat pensionale “KB Shoqëria e parë pensionale SHA Shkup”, “SAVA Shoqëria Pensionale SHA –Shkup” dhe “Triglav Shoqëria Pensionale SHA –Shkup” do të realizojnë disa aktivitete për ngritjen e ndërgjegjësimit financiar për nevojën e edukimit të vazhdueshëm financiar në mënyrë që të merren vendime të sakta financiare dhe të menaxhohen me sukses financat personale dhe buxheti i familjes.

Ndërgjegjësimi i lartë financiar është baza për marrjen e vendimeve të sakta financiare që ndikojnë në cilësinë e jetës dhe garantojnë siguri financiare dhe ditë më të sigurta pensioni në të ardhmen. Njohja e avantazheve të kursimeve afatgjata dhe investimi i duhur është çelësi i sigurisë në të ardhmen dhe për këtë qëllimi ynë synon edukimin e qytetarëve dhe të rinjve që në moshë të re për përfitimet dhe mundësitë e sigurimit pensional të detyrueshëm dhe vullnetar të financuar me kapital.

Fushata edukative me temën “Mbroji paratë tua, mbroje ardhmërin tënde” fokusohet në nevojën e ndërgjegjësimit për planifikimin e duhur dhe kursimin afatgjatë të financave personale që në moshë të hershme dhe forcimin e ndërgjegjësimit për sigurimin e ditëve më të sigurta të pensionit.

Aktivitetet edukative gjatë muajit mars dhe gjatë javës globale të parasë këtë vit do të zhvillohen kryesisht përmes realizimit të një konkursi artistik për fëmijët e moshës 4-14 vjeç, ligjeratave edukative me prezencë fizike dhe përmes publikimit të materialeve edukative në faqet e internetit dhe rrjetet sociale të institucioneve. Ligjeratat do të jenë të destinuara për studentët e shkollave të mesme dhe kolegjeve nga vendi ynë me tema nga fusha e financave dhe sistemi i pensioneve, me qasje të veçantë në sigurimin pensional të financuar nga kapitali.

Fushatën edukative e nisim më 03. 04. 2024 duke shpallur KONKURS ARTI për të gjithë fëmijët shtetas të Republikës së Maqedonisë së Veriut të moshës 4 deri në 14 vjeç si aktivitet edukativ për shënimin e “JAVËS GLOBALE TË PARASË 2024″”.

Më shumë informata rreth aktiviteteve edukative në faqen: https://penzija.mk/

Kujdesi për financat personale nuk është aspak një detyrë e lehtë. Por është jashtëzakonisht e rëndësishme dhe e pashmangshme. Këtë leksion ia përsërisim vetes sa herë na mbarojnë paratë para fundit të muajit. Kjo është arsyeja pse është koha e duhur për t’i dhënë vetes një llogari kursimi. Dhe si të lëmë mënjanë fonde për kursime përveç të gjitha shpenzimeve të tjera?

Hapi i parë është përcaktimi i qëllimeve që duam të arrijmë. Balancimi i kursimeve të pensionit me qëllime të tjera financiare, të tilla si shlyerja e borxhit, kursimi për një shtëpi të re ose rinovimet, mund t’ju ndihmojë të arrini një plan financiar më efikas.

Për t’ju dhënë një kohë të tashme më të mirë në procesin e krijimit të një të ardhmeje më të mirë, do të ndajmë disa këshilla për të arritur një bilanc financiar efikas:

1. Identifikoni qëllimet tuaja financiare

Hapi i parë në balancimin e kursimeve tuaja pensionale dhe qëllimeve të tjera financiare, është të identifikoni se cilat janë ato synime – shlyerja e kredive, kursimi për një shtëpi ose automjet, ndërtimi i një fondi personal emergjence ose financimi i arsimimit të fëmijëve tuaj. Bëni një listë të qëllimeve tuaja financiare dhe renditini ato sipas rëndësisë.

2. Përcaktoni prioritetet tuaja

Pasi të keni identifikuar qëllimet tuaja financiare, është e rëndësishme të përcaktoni prioritetet tuaja. Kjo do të thotë të vendosni se cilat objektiva duhet të punoni menjëherë dhe cilat mund të presin. Për shembull, nëse keni borxh të kartelës së kreditit me interes të lartë, ka kuptim t’i jepni përparësi pagimit së saj përpara se të rritni kursimet tuaja të pensionit. Nga ana tjetër, nëse nuk keni shumë borxhe, është e dobishme të përqendroheni në rritjen e kursimeve tuaja të pensionit sa më shpejt të jetë e mundur.

3. Bëni buxhetin

Krijimi i një buxheti është hapi thelbësor për të arritur një plan të mirë financiar. Kjo ju lejon të shihni se ku po shkojnë paratë tuaja dhe të bëni përshtatje sipas nevojës. Kur krijoni buxhetin tuaj, sigurohuni që të përfshini kontributet tuaja të kursimeve të pensionit dhe qëllime dhe nevoja të tjera. Kjo do t’ju ndihmojë të shihni se sa mund të përballoni realisht për të kontribuar për çdo qëllim.

4. Automatizoni kursimet tuaja

Një mënyrë për të siguruar që të balanconi kursimet dhe qëllimet tuaja financiare është të automatizoni kursimet tuaja. Vendosni transferta automatike në llogaritë e pensionit dhe qëllime të tjera kursimi çdo muaj. Në këtë mënyrë ju do të kurseni vazhdimisht dhe rregullisht për të gjitha qëllimet tuaja pa menduar për këtë.

5. Kontrolloni rregullisht planin tuaj

Është shumë e rëndësishme të rishikoni rregullisht planin tuaj financiar. Prioritetet dhe qëllimet tuaja mund të ndryshojnë me kalimin e kohës dhe buxheti juaj mund të duhet të përshtatet në përputhje me rrethanat. Rishikoni planin tuaj të paktën një herë në vit për t’u siguruar që jeni në rrugën e duhur për të përmbushur të gjitha qëllimet tuaja financiare.

Kursimet e pensionit duhet menduar dhe punuar sa më shpejt që të jetë e mundur, për t’i dhënë kohë të rriten në një shumë që do t’ju sjellë siguri në ditët tuaja të pensionit. Dhe për të siguruar mundësinë e kursimeve të vazhdueshme dhe të qëndrueshme, është e dëshirueshme të bëhet një plan për balancimin e qëllimeve financiare.

Lexoni këtu pse është e rëndësishme të filloni të mendoni për të investuar në pensionin tuaj që nga sot.

Dalja në pension është diçka që shumë njerëz e presin me padurim dhe e imagjinojnë si kohë të lirë për veten dhe njerëzit e dashur, pa ritmin e shpejtë dhe shqetësimet që i mundojnë sot. Por jo të gjithë marrin hapat e nevojshëm për t’u përgatitur për një pension pa brenga. Marrja e këtyre llojeve të vendimeve kërkon një angazhim paraprak ndaj arsimimit dhe hulumtimit, kështu që shtyrja e vendimit duket shumë më e lehtë, veçanërisht kur jeni të ri dhe sapo filloni karrierën tuaj.

Megjithatë, e vërteta është se sa më herët të filloni të investoni në pensionin tuaj, aq më të sigurt do të jeni financiarisht në vitet tuaja të mëvonshme. Dhe kur bëhet fjalë për arsimimin, ne jemi këtu për t’ju ndihmuar të kuptoni sistemin pensional dhe të krijoni një të ardhme të qëndrueshme për veten tuaj. 

A e dini se sa mjete ju nevojiten për ditët pensioniste?

Shumë njerëz e nënvlerësojnë sasinë e parave që do t’u nevojiten për të financuar pensionin e tyre dhe supozojnë se do të kenë të ardhura të mjaftueshme për të mbuluar shpenzimet e tyre. Megjithatë, realiteti është se ekziston mundësia që fondet nga pensioni bazë të mos mjaftojnë për t’ju siguruar një jetë komode. Kjo është arsyeja kryesore pse është e rëndësishme të filloni të mendoni që sot për të investuar më shumë në pensionin tuaj.

Avantazhet e kursimit për daljen në pension në kohë

1. Koha është në anën tuaj

Një nga avantazhet më të mëdha të fillimit të investimit për pension është fuqia e kohës. Kjo do të thotë, sa më gjatë të keni dhe të rimbushni kursimet tuaja, aq më shumë fonde do të siguroni me kalimin e kohës. Sa më gjatë të qëndrojnë paratë tuaja të investuara, aq më shumë kohë duhet të rriten.

2. Jetë më e mirë gjatë pensionit

Një arsye tjetër për të filluar sot të investoni në pensionin tuaj është cilësia e jetës që do ta mundësoni pa një plan solid të kursimit dhe në kohë, ato vite mund t’ju kalojnë duke u shqetësuar për mbulimin e shpenzimeve bazike të jetesës. Fillimi i hershëm dhe kursimi i vazhdueshëm për daljen në pension mund t’ju ndihmojë të siguroheni që të keni para të mjaftueshme për të shijuar një pension të rehatshëm.

3. Nuk do të gaboni nëse filloni menjëherë

Pavarësisht nëse sapo filloni ose po i afroheni moshës së pensionit, nuk është kurrë herët (ose tepër vonë) për të filluar të investoni në të ardhmen tuaj. Çdo shtesë në pension do të thotë një hap më afër për të shijuar ditët e pensionit pa brenga.

Fondet pensionale vullnetare janë themeluar me qëllim që qytetarëve t’u mundësohet plotësimi i pensionit nga shtylla e parë dhe e dytë pensionale dhe për të siguruar të ardhura shtesë për pleqërinë.

Filloni të investoni herët dhe bëni planifikimin e daljes në pension një nga prioritetet tuaja. Do të faleminderoni veten për këtë vendim për vitet në vijim.

Njohuria ekologjike dhe ajo financiare janë dy tema shumë të rëndësishme që duhen trajtuar që në moshë të re. Shprehitë e kursimit dhe ruajtjes së burimeve natyrore ndihmojnë në ndërtimin e një të ardhmeje më të bukur dhe më të sigurt si në planin personal ashtu edhe në atë shoqëror. Por për të qenë i motivuar për të krijuar shprehi dhe për të marrë vendime, duhet të dish pse dhe si ta bësh këtë.

Si shoqatë pensionale, roli ynë kryesor është të edukojmë, këshillojmë dhe veprojmë drejt një të ardhmeje më të sigurt financiare për ditët e pensionit të anëtarëve tanë, ndërsa me fushatën “Mbill një dëshirë” bëjmë një paralele të efekteve afatgjata të vendimeve të vogla të drejta dhe kujdesit për natyrën që na rrethon. Nga atje, ne gjithashtu duam të ndajmë njohuritë tona për vendimet e duhura në drejtim të një të ardhmeje të qëndrueshme për të gjithë ne.

Pse është e rëndësishme aftësia e vendimmarrjes?

Shkathtësia e vendimmarrjes mat aftësinë e një individi për të vlerësuar të gjitha rezultatet e mundshme dhe për të zgjedhur opsionin më kosto-efektiv dhe më të favorshëm nga të gjitha të disponueshmet.

Kjo aftësi e veçantë për të zgjedhur rrugën më të realizueshme varet nga një numër i madh faktorësh të tjerë – vetëbesimi, përvojat e mëparshme, aftësia për të vlerësuar saktë situatën dhe për të analizuar rezultatet e mundshme. Dhe të gjithë këta faktorë lidhen me nivelin e njohurive të temës për të cilën duhet të merret një vendim.

Pse është e rëndësishme të edukosh veten rreth zgjidhjeve të qëndrueshme dhe kursimeve pensionale

Arsimimi është një element themelor i nismave të zhvillimit të qëndrueshëm. Ndryshimi i sjelljes tani do të jetë përfitues për shëndetin dhe mirëqenien e gjeneratave të ardhëshme. Është përgjegjësia jonë e përbashkët për të siguruar që kjo të ndodhë.

Arsimimi është gjithashtu çelësi për të marrë vendimin e duhur sot për atë që të pret në të ardhmen. Duhet ta kuptosh se si funksionon sistemi ynë pensional, çfarë do të thotë për ty kur të dalësh në pension dhe si mund të ndikosh në një stabilitet më të madh financiar në vitet kur do të kesh më shumë nevojë për të.

Ajo që i bashkon këto dy aspekte të së ardhmes tënde është faktori kohë, domethënë, çdo vendim sot në drejtim të zgjidhjeve të qëndrueshme financiare dhe mjedisore bën një ndryshim drastik në 20, 30, 50 vitet e ardhshme.

Nga atje, edukimi do të të ndihmojë:

1. Të përgatitesh për të ardhmen

Arsimimi të mundëson të tërheqish paralele në mes efekteve të ndryshme afatgjate të vendimeve të ndryshme. Në këtë mënyrë mund të përmirësosh proceset tuaja të të menduarit dhe të sjellish zgjedhje dhe vendime në një mënyrë që është e dobishme si për ty ashtu edhe për mjedisin.

Vendimmarrja e përgjegjshme, nëse mësohet më herët dhe me fokus të veçantë, do të të ndihmojë të përballesh me situatat që të presin. Do të jesh në gjendje të gjesh një zgjidhje ideale dhe optimale pasi të kesh analizuar të gjitha rezultatet e mundshme të zgjedhjeve që ke në dispozicion.

2. Të zhvillosh aftësinë për të mësuarit social-emocional

Ky është një koncept përmes të cilit të gjithë të rinjtë i fitojnë dhe përdorin njohuritë dhe aftësitë e nevojshme për t’u zhvilluar si qenie njerëzore të përgjegjshme dhe empatike që punojnë për të mirën kolektive, jo vetëm për qëllimet e tyre personale.

Ky koncept përbëhet nga disa kompetenca themelore që do të të ndihmojnë të zhvillohesh në një nivel emocional dhe social, duke përfshirë vetëdijen, vendimmarrjen e përgjegjshme dhe ndërgjegjësimin shoqëror. 

3. Të ndërtosh vetëbesim për vendimet që të presin

Psikologjia e konsideron vendimmarrjen si një proces kognitv që rezulton në zgjedhjen e një aksioni të mundshëm nga disa veprime të mundshme. Mungesa e zhvillimit të kësaj aftësie mund të çojë në mungesë të vetëbesimit dhe pavendosmërisë, gjë që mund të pengojë vendimet më të favorshme për të ardhmen tënde.

Fillo të veprosh në kohë. Eduko veten për temat që janë rëndësishme dhe fillo të sjellish vendime që do të të sigurojnë një të ardhme më të sigurt në vitet kur duhet të shijosh frytet e zgjedhjeve të sotme.

Ndiq postimet dhe aktivitetet tona edukative në Fejsbuk dhe Instagram.

Mbikëqyrës i sigurimit pensional me financim kapital është Agjensioni për mbikëqyrjen efinansimit kapital të sigurimit pensional (MAPAS) www.mapas.mk tel. 02/3224 229

Ky nuk është një tekst këshillues psikologjik. Megjithëse bazohet në fakte psikologjike, e ndajmë këtë postim me ty për të të dhënë udhëzime praktike se si të ballafaqohesh me ndjenjat e ankthit në lidhje me dy temat e rëndësishme që na tangojnë të gjithëve dhe që lidhen me të ardhmen e cila na pret në vitet tona të mëvonshme – siguria financiare dhe ndryshimet klimatike.

Jetojmë në kohëra të pasigurta dhe ndjenjat e frikës dhe ankthit për këto dy aspekte të së ardhmes janë shumë reale. Koha e daljes në pension do të vijë natyrshëm herët a vonë. Më pas stabiliteti financiar dhe mjedisi në të cilin jeton do të bëhen gjithnjë e më të rëndësishëm për ty, ndërsa aftësia yte për të ndikuar në to do të zvogëlohet gjithnjë e më shumë.

Frika nga e ardhmja krijon probleme serioze

Kur shikojmë skena të katastrofave klimatike në televizion, është e pashmangshme që të ndiejmë ankth të thellë për të ardhmen tonë dhe të dashurve tanë, gjë që mund të shkaktojë simptoma tipike ankthi, si rritja e rrahjeve të zemrës ose frymëmarrjes. Psikologët e quajnë këtë “ankth klimatik”.

Lajmet për një sistem pensionesh të reformuar kanë të njëjtin efekt, duke shkaktuar frikë nga ndryshimet me të cilat duhet të përshtatemi dhe të marrim vendime të ndryshme nga ato që kemi dëgjuar nga prindërit, gjyshërit tanë. Frika nga e ardhmja shoqërohet shpesh me ndjenja trishtimi dhe zemërimi, të cilat nga ana tjetër mund të ndikojnë në disponimin, sjelljen dhe të menduarit.

Si të ballafaqohesh me këto frikëra?

Pasiguria e asaj që të pret në të ardhmen mund të shkaktojë frikë shtesë për të bërë zgjedhjen e gabuar, e cila do të të çojë në një mendim edhe më të thellë që vetëm e thellon problemin. Prandaj, është e rëndësishme të fillosh të ndërmarrish hapa konkretë drejt trajtimit të shqetësimeve tua.

1. Fillo të planifikosh

Bërja e një liste të gjërave që do të fillosh t’i bësh për të ardhmen tënde është qetësuese në vetvete. Bëne një listë të aspekteve mbi të cilat mund të veprosh, si ndarja e buxhetit që ke dhe shuma që mund të kursesh për daljen në pension, si dhe zgjedhjet alternative që mund të bësh për të kontribuar në ballafaqimin me ndryshimet klimatike.

2. Bën ndryshime që do të të sjellin zgjidhje

Në përputhje me planet tuaja, fillo të ndryshosh shprehitë tua në drejtim të ndërtimit të kursimeve në fondin tënd pensional, duke ndërtuar shprehi ekologjike siç janë riciklimi i mbeturinave shtëpiake ose ngasja e një biçiklete më shumë se sa një makinë. Duke ditur se je duke ndërmarrë hapa për të përmirësuar të ardhmen tënde, do të lehtësosh ndjenjën e pafuqisë që vjen me ankthin klimatik dhe financiar.  

3. Bëhu pjesë e një komuniteti me të cilin ndan të njëjtat qëllime dhe vlera

Çdo sfidë është më e lehtë kur e di se ke një ekip për t’u ballafaquar me atë. Gjej miq ose kolegë për të punuar për një të ardhme të qëndrueshme dhe kontakto shoqatat pensionale për të të ndihmuar të ndërmarrish veprime. Duke punuar së bashku dhe duke ndarë idetë dhe njohuritë, mund të bëjmë ndryshime të mëdha.

4. Lidhu me natyrën

Fillo të kalosh më shumë kohë në natyrë. Kjo do të të ndihmojë të pastrosh mendjen, të reduktosh ndjenjat e ankthit, të bindesh se ia vlen të luftosh për bukurinë natyrore dhe të të kujtojë faktin se çdo dru që sheh dikur ka qenë vetëm një farë e vogël. Kështu do të rriten me kalimin e kohës kursimet e tua të pensionit, të cilat mund të duken të vogla kur i “mbjell”, duke të sjellë një ndjenjë më të madhe sigurie.

5. Përqendrohu te zgjidhjet dhe jo te problemet

Është shumë e rëndësishme të jesh i informuar që të mund të veprosh. Por ekspozimi i tepërt ndaj lajmeve për problemet të cilat të presin nga pikëpamja ekologjike dhe financiare nuk do të të ndihmojë shumë. Zgjidh burime të besueshme informacioni për këto tema që mund të ta shpjegojnë problemin, por në të njëjtën kohë ofrojnë mënyra për t’i zgjidhur ato, si shoqatat pensionale dhe shoqatat e mbrojtjes së natyrës.

Prej te frika deri te motivimi

Duke pranuar ankthin tonë klimatik dhe financiar dhe duke ndërmarrë hapa për ta trajtuar atë, mund ta kthejmë këtë në një mundësi për të mësuar se çfarë mund të bëjmë dhe të fillojmë ta bëjmë atë. Është e rëndësishme të ndërgjegjësohemi se çdo gjë që bëjmë për të luftuar këto sfida do të ketë një efekt të madh në afat të gjatë.

Bashkohu me fushatën tonë “Mbill një dëshirë për një të ardhme të qëndrueshme” me të cilën synojmë më shumë edukim dhe veprim në drejtim të përballjes me sfidat financiare dhe ekologjike që na presin. Dhe mos harro të inkurajosh të tjerët të bëjnë të njëjtën gjë, nuk e di asnjëherëë se kujt do t’i duket e dobishme të dijë se mund të ndikojnë në një të ardhme më të mirë për veten dhe për mjedisin.

Ndiqi aktivitetet tona në Facebook dhe Instagram dhe lexoni postime të tjera edukative.

Mbikëqyrës i sigurimit pensional me financim kapital është Agjensioni për mbikëqyrjen efinansimit kapital të sigurimit pensional (MAPAS) www.mapas.mk tel. 02/3224 229

Ne të gjithë kemi shprehi të vetëdijshme ose të pavetëdijshme, me ndryshimin e të cilave mund të bëjmë një ndryshim të madh për të ardhmen tonë. Nëse i le dritat ndezur në shtëpi, i vendos aparatet të hibernim, e le karikuesin në prizë deri herën tjetër që të karikosh telefonin ose laptopin ose ngroh ujin në ngrohësin e ujit “për çdo rast”, ne kemi disa këshilla për ty.

Si kompani pensionale, synimi ynë kryesor është të ndihmojmë në sigurimin e një të ardhmeje më të sigurt duke ndërtuar kursime pensionale prej sot. Prandaj është e rëndësishme që të vëmë në dukje zgjidhjet e ndryshme për kursimin e mjeteve, por edhe për mbrojtjen e natyrës si një faktor kyç në marrjen e ndërgjegjshme të vendimeve të dobishme dhe të qëndrueshme.

Ja disa këshilla të thjeshta për përdorim më të përgjegjshëm të energjisë elektrike në jetën e përditshme:

• Fik të gjitha aparatet elektrike që nuk kërkojnë riprogramim pasi të ndizen përsëri. Faza e gatishmërisë (stand by) krijon kosto shtesë të panevojshme për ty.
• Fik dritat para se të dalish nga dhoma, edhe sasia më e vogël e energjisë elektrike në vit krijon kosto të mëdha.
• Përdor lavatriçen në temperatura më të ulëta dhe organizo mbushjet për të zvogëluar numrin e cikleve.
• Mos përdor tharëse kur moti është i nxehtë dhe mund t’i thash rrobat në diell.
• Ndiz ngrohësin e ujit kur të nevojitet.
• Ndiz makinën për larjen e enëve kur të jetë plot për të reduktuar numrin e larjeve që konsumojnë energji elektrike dhe ujë.
• Përpiqu të kryesh sa më shumë aktivitete që të jetë e mundur me një ndezje të kompjuterit, ndërsa mes tyre le të jetë kontrollimi i njoftimeve nga kompania yte pensionale, në vend që të presish të mbërrijnë me postë.

Si lidhet përdorimi i energjisë me një të ardhme të qëndrueshme?

Mënyra se si ne përdorim energjinë mund të ndihmojë drejtpërdrejt në ruajtjen e mjedisit jetësor. Kursimi i energjisë redukton ndotjen e ajrit dhe ujit dhe ruan resurset natyrore, gjë që krijon një mjedis jetësor më të shëndetshëm për njerëzit.

Energjia është faktor kyç për sfidën klimatike, por edhe për zgjidhjen e saj. Gjenerimi i energjisë elektrike dhe nxehtësisë duke djegur lëndët djegëse fosile – qymyri, nafta ose gazi – rezulton në krijimin e një pjese të madhe të gazrave serë si dioksidi i karbonit dhe oksidi i azotit, të cilët mbulojnë Tokën dhe bllokojnë ngrohtësinë e diellit.

Pse është e rëndësishme të mendojmë për efikasitetin e energjisë?

Efikasiteti i energjisë siguron një varg përfitimesh ekologjike por edhe financiare. Reduktimi i përdorimit të energjisë në shtëpinë tuaj ju kursen para, rrit sigurinë e energjisë dhe redukton ndotjen e emetuar nga burimet e energjisë jo të rinovueshme.

Pse është e rëndësishme për ne të flasim për efikasitetin energjetik?

Ashtu si çdo kursim sot do të sjellë një ndryshim të madh në sigurinë tuaj financiare në afat të gjatë, kështu çdo veprim i vogël individual bën një ndryshim të madh për të mirën e natyrës, duke ndikuar kështu drejtpërdrejt në shëndetin tonë dhe shëndetin e gjeneratave që do të vijnë. Dhe çfarë do të thoshte për ne siguria financiare pa shëndetin si pasurinë më të madhe?

Pikërisht për këtë shkak, këtë herë fushata jonë Mbill një dëshirë synon të sigurojë një të ardhme të qëndrueshme, drejt së cilës duhet të punojmë së bashku. Faleminderit që bëre hapin e parë duke qenë këtu në faqen tonë të internetit. Do të ishte mirë sikur të na bashkangjitesh në aktivitete për përgjegjësi sociale, por edhe për përgjegjësi ndaj të ardhmes personale. Na ndiq në Fejsbuk dhe Instagram

Mbikëqyrës i sigurimit pensional me financim kapital është Agjensioni për mbikëqyrjen efinansimit kapital të sigurimit pensional (MAPAS) www.mapas.mk tel. 02/3224 229